Ηλεκτρονική Προσβασιμότητα

Ο όρος «ηλεκτρονική προσβασιμότητα» αναφέρεται στις δυνατότητες πρόσβασης που προσφέρονται για το περιεχόμενο και τις υπηρεσίες του διαδικτύου. Περιλαμβάνει την σχεδίαση και ανάπτυξη αυτών ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά από όλους τους ανθρώπους.
Το κατά πόσο δηλαδή παρέχονται για τους χρήστες, ανεξαρτήτως περιορισμών τους λόγω αναπηρίας, τρόποι αποτελεσματικής διεκπεραίωσης μιας εργασίας σε περισσότερα πλαίσια χρήσης, χωρίς αποκλεισμούς.

Άτομα με Αναπηρίες (όπως πχ τύφλωση, κώφωση, κινητική αναπηρία) ή μαθησιακές δυσκολίες (πχ δυσλεξία) που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην χρήση υπολογιστή και την πρόσβαση τους στο διαδίκτυο συχνά κάνουν χρήση υποστηρικτικών τεχνολογιών (assistive technology) που ενισχύουν την ποιότητα και την συνοχή κατά την εκτέλεση εργασιών στον Η/Υ. Οι τεχνολογίες αυτές μπορούν να παρέχουν εναλλακτικούς τρόπους πρόσληψης της πληροφορίας (π.χ. speech-to-text ) τροποποιημένης παρουσίασης του περιεχομένου (μεγέθυνση γραμματοσειρών και χρωμάτων) ή εναλλακτικής διάδρασης με τον Η/Υ (έλεγχος ποντικιού με την κίνηση ματιών, ειδικά πληκτρολόγια κ.α.).

Η αξιοποίηση, όμως, υποστηρικτικής τεχνολογίας καθίσταται αδύνατη όταν ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και το περιεχόμενο του διαδικτύου δεν προσφέρεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι συμβατό και επεξεργάσιμο από αυτές. Ένα παράδειγμα σε σχέση με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των ιστοσελίδων μπορεί να είναι πως για άτομα με κινητική αναπηρία στα άνω άκρα, η χρήση ποντικιού μπορεί να είναι δύσκολη, έτσι, μία ιστοσελίδα που παρέχει πλοήγηση αποκλειστικά με ποντίκι και όχι και με άλλους τρόπους όπως το πληκτρολόγιο, αποκλείει την πρόσβαση σε αυτά. Άλλο παράδειγμα, είναι το να περιλαμβάνονται εικόνες ή γραφικά για τα οποία δεν παρέχεται εναλλακτικό κείμενο. Έτσι για ένα άτομο με τύφλωση που χρησιμοποιεί λογισμικό ανάγνωσης κειμένου δεν καθίσταται δυνατή η πρόσβαση στο περιεχόμενο

Στις δραστηριότητες της υπηρεσίας μας συμπεριλαμβάνονται:

  • Προσδιορισμός των αναγκών σε υποστηρικτικές τεχνολογίες με βάση την αναπηρία
  • Προτάσεις για εξατομικευμένες λύσεις για τον κάθε φοιτητή με αναπηρία
  • Προμήθεια των Υποστηρικτικών Τεχνολογιών
  • Δημιουργία προσβάσιμων σταθμών εργασίας
  • Συνεργασία με συλλόγους ΑμεΑ, φορείς, ερευνητικά κέντρα και ιδρύματατριτοβάθμιας εκπαίδευσης για την ανταλλαγή υλικού, εργαλείων, εμπειριώνκαι τεχνογνωσίας.
  • Διοργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων ενημέρωσης και διάδοσης
  • Έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων
Νομικό πλαίσιο

Υπάρχει πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει τις υποχρεώσεις της πολιτείας και των Πανεπιστημίων για την παροχή κάθε δυνατής βοήθειας στα άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής αναπηρία. Η απαίτηση για ισότιμη αντιμετώπιση συνιστά Συνταγματική Επιταγή.

Πιο συγκεκριμένα:

  • Η μη εφαρμογή ηλεκτρονικής προσβασιμότητας συνιστά άμεση διάκριση σε βάρος των ατόμων με αναπηρία είτε ως εξυπηρετούμενων, είτε ως εργαζόμενων και υποψήφιων εργαζόμενων στη βάση των επιταγών του άρθρου 10 «Εύλογες Προσαρμογές» του Ν. 3304/2005 (Αρ. ΦΕΚ 16/Α΄- 27/01/2005)».
  • Οδηγία (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, για την προσβασιμότητα των ιστοτόπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα
  • Νέες Ιστοσελίδες που δημοσιεύονται μετά τις 23 Σεπτεμβρίου 2018 οφείλουν να είναι προσβάσιμες απο τις 23 Σεπτεμβρίου 2019 και έπειτα.
  • Παλαιότερες Ιστοσελίδες που έχουν δημοσιευτεί πριν τις 23 Σεπτεμβρίου 2018 οφείλουν να είναι προσβάσιμες απο τις 23 Σεπτεμβρίου 2020 και έπειτα
  • Η προσβασιμότητα του περιεχομένου των δημόσιων ιστοσελίδων αποτελεί νομική υποχρέωση στη χώρα μας: άρθρο 5 Α (2) του Συντάγματος, άρθρο 9 του Ν.4047/2012, άρθρο 64 του Ν.4488/2017.
  • Επιπρόσθετα, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα έχουν νομική υποχρέωση να διασφαλίζουν την προσβασιμότητα για όλους φοιτητές με αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες και το προσωπικό τους: άρθρα 7.2.γ, 8.2.ε, 13.2.λδ, 34.3, 48.14 του Ν.4485/2017.

Η πρόσβαση στην Πληροφορία έχει αναγνωριστεί από τα Ενωμένα Έθνη ως θεμελιώδες δικαίωμα και όπως αναφέρθηκε παραπάνω έχουν αναπτυχθεί νομοθεσίες και οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και Εθνικά νομοθετικά πλαίσια. Σε τεχνικό επίπεδο θέτονται έτσι τυποποιήσεις σχεδιασμού και ανάπτυξης ηλεκτρονικής προσβασιμότητας βασισμένες στις αρχές της Καθολικής Σχεδίασης/Σχεδίασης για Όλους για την υπερπήδηση εμποδίων και τεχνικών δυσκολιών για την ισότιμη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων ατόμων στην Κοινωνία της Πληροφορίας.

Οι κύριες αρχές, οδηγίες και πρότυπα προέρχονται από την Κοινοπραξία του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web Consortium – W3C) που προωθεί ζητήματα προσβασιμότητας. Πιο συγκεκριμένα από τον οργανισμό WAI W3C (Web Accessibily Initiative). Το WAI επιδιώκει την εύρεση λύσεων για την προσβασιμότητα στον Παγκόσμιο Ιστό από άτομα με οπτικές, ακουστικές, σωματικές, γνωστικές και νευρολογικές αναπηρίες.

Ο οργανισμός WAI έχει αναπτύξει μία σειρά από πρότυπα και οδηγίες που έχουν ως σκοπό την προώθηση αλλά και τις τεχνικές προδιαγραφές της προσβασιμότητας στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

● Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού (Web Content Accessibility Guidelines), WCAG 1.0 και WCAG 2.0
● Οδηγίες για την Προσβασιμότητα Εργαλείων Συγγραφής (Authoring Tools Accessibility Guidelines), ATAG
● Οδηγίες για την Προσβασιμότητα Χρήστη Πράκτορα (User Agent Accessibility Guidelines), UAAG
● Οδηγίες για την Προσβασιμότητα XML ( XML Accessibility Guidelines), XAG
● Προσβάσιμες Πλούσιες Εφαρμογές Διαδικτύου (Accessible Rich Internet Applications), WAI-ARIA

Η ηλεκτρονική προσβασιμότητα προκύπτει από την εναρμονισμένη λειτουργία διαφόρων τύπων τεχνολογιών όπως των λειτουργικών συστημάτων, των τύπων συσκευών, των περιηγητών, της υποστηρικτής τεχνολογίας κ.α. .Έτσι τα παραπάνω πρότυπα οδηγιών αφορούν διάφορες θεματικές ενότητες τεχνολογίας.

Για εκείνους που αναπτύσσουν ή σχεδιάζουν περιεχόμενο Ιστοσελίδων, για τους διαχειριστές Ιστοσελίδων και εκείνους που παράγουν ή αναρτούν περιεχόμενο σε αυτές στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος το απαραίτητο πρότυπο που καλούνται να ακολουθούν είναι το Web Content Accessibility Guidelines – WCAG το οποίο ανέπτυξε η Κοινοπραξία του Παγκόσμιου Ιστού (W3C)  Αυτό αποτελεί επίσης ISO 40500 και είναι υιοθετημένο European Standard υπό το EN 301 549.

Η πιο πρόσφατη και αναθεωρημένη μορφή του WCAG είναι επικαλούμενη WCAG 2.1, αποτελεί μια εμπλουτισμένη έκδοση του WCGA 2.0 και περιγράφεται ως Ευρωπαϊκή Οδηγία στο EN 301 549 V2.1.2 (2018-08).

Το πρότυπο αφορά την ανάπτυξη περιεχομένου για την κάλυψη ενός μεγάλου εύρους αναπηριών όπως:

  • οπτικών
  • ακουστικών
  • κινητικών
  • γνωστικών, μαθησιακών και νευρολογικών αναπηριών
  • αναπηριών ομιλίας και γλώσσας.

Παρόλα Αυτά δεν καλύπτουν όλες τις ανάγκες για όλους τους τύπους και βαθμούς αναπηρίας. Ωστόσο καθιστούν το περιεχόμενο προσβάσιμο σε ακόμα περισσότερο πληθυσμό και θέτουν τις βάσεις και τις τεχνικές προδιαγραφές που απαιτούνται για την συνεχή διεύρυνση του και την ισότιμη πρόσβαση ατόμων στην πληροφορία.

Το πρότυπο είναι δομημένο γύρω από τέσσερις βασικές αρχές, οι οποίες εφόσον πληρούνται υποδεικνύουν πως μία Ιστοσελίδα και το περιεχόμενό της θεωρείται προσβάσιμο. Αυτές με μία ματιά είναι το περιεχόμενο να έιναι:

  1. Αντιληπτό (perceivable),
  2. Λειτουργικό (operable),
  3. Κατανοητό (understandable)
  4. Εύρωστο (robust).

Το WCAG 2.0 και WCAG 2.1 αποτελούν σταθερά τεχνικά στάνταρ με εκτενή και λεπτομερή αναφορά. Υπάρχουν 12-13 οδηγίες οργανωμένες γύρω από τις τέσσερις βασικές αρχές που προαναφέρθηκαν. Για κάθε οδηγία υπάρχουν κριτήρια επιτυχίας που υποδιαιρούνται σε τρία επίπεδα: Α, ΑΑ και ΑΑΑ. Σύμφωνα με το νόμο, όλες οι δημόσιες ιστοσελίδες θα πρέπει να είναι προσβάσιμες σε επίπεδο τουλάχιστον ΑΑ

Για την περιγραφή και κατανόηση καθως και για πιο λεπτομερείς τεχνικές επεξηγήσεις παρέχεται μια σειρά από έγγραφα που συνδέονται. Τα απαραίτητα έγγραφα είναι τα εξής :

  • Γρήγορος οδηγός συμμόρφωσης με το WCAG (Quick Reference) το οποίο περιέχει τεχνικές και κριτήρια επιτυχίας του προτύπου. Είναι επεξεργάσιμο έγγραφο και επι της ουσίας μια -κατα το δοκούν- φιλτραρισμένη λίστα συμμόρφωσης με τεχνικές και παραδείγματα αναπτυξης  HTML, CSS, ARIA ανάλογα και με το επίπεδο συμμόρφωσης που απαιτείται.
  • Εγγραφο κατανόησης του WCGA 2.1: Οδηγός κατανόησης και εφαρμογής του WCGA 2.1 το οποίο περιέχει πρόσθετες λεπτομέρειες για την εις βάθος κατανόηση των οδηγιών και κριτηρίων επιτυχίας με αναλυτική καθοδήγηση για κάθε ένα κριτήριο καθώς και το πώς βοηθά στους διάφορους τύπους αναπηρίας σε συνδυασμό με τους περιηγητές, την υποστηρικτική τεχνολογία κ.α. . Επίσης, έχει παραδείγματα και πηγές όπως το εργαλείο ελέγχου αντίθεσης χρώματος
  • Τεχνικές υλοποίησης WCGA 2.1: Τεχνικές και αποτυχίες για το WCGA 2.1 όπου παρέχει εξιδεικευμένες οδηγίες για τους developers στο πως να αναπτύσσουν προσβάσιμο περιεχόμενο στον Ιστό με παραδείγματα επιτυχημένης και αποτυχημένης εφαρμογής.

Δωρεάν Εργαλεία ελέγχου προσβασιμότητας

  1. WAVE – Web Accessibility Evaluation Tool
    https://wave.webaim.org
    Προσφέρει οπτική επισήμανση προβλημάτων στην ίδια τη σελίδα.
  2. Accessibility Insights for Web
    https://accessibilityinsights.io
    Επέκταση για προγράμματα περιήγησης που παρέχει αυτοματοποιημένο έλεγχο και καθοδήγηση.

Accessibility Toolbar

Κύλιση στην κορυφή